قرآن، نماد حیات معقول - صفحه 38 الی 40

بحثى در محتویّات قرآن‏

1-‌ حلال و حرام

حلال عبارت است از آزادىِ قانونىِ مکلّف در عمل درباره موضوع و یا کار، مانند آزادى انسان درباره ازدواج و خوردنی‌ها و پوشیدنی‌هایی که از طرف قانون‌گذار ممنوع نیست.

حرام(خلاف حلال)، عبارت است از ممنوعیتِ قانونىِ مکلّف در عمل درباره موضوع و یا کارى، مانند ساختن مواد مضرّ و ربا.

2-‌ فرایض و فضایل

فرایض آن اعمال واجب است که مکلّف باید آنها را بجاى بیاورد و در صورت تخلّف، با وجود شرایط، مقصّر شمرده می‌شود. مثل نماز، روزه، حج، دفاع از حیات و ...

فضایل عبارت است از کارهاى نیکو که الزام آنها به حدّ وجوب نمی‌رسد، مانند داشتن نیّت پاک در همه کارها و عمل به مسائل اخلاقى و بجا آوردن نمازهاى مستحبّى و ...

3-‌ ناسخ و منسوخ

درباره تعریف ناسخ و منسوخ، مطالب فراوانى در کتب تفسیر و مقدمات آنها نوشته شده است، و بنا به نقل اهل تتبّع، در این مسئله، رساله‌های مستقلى هم تألیف شده است.

آنچه‌که در تعریف نسخ مورد اتفاقِ‌نظر است، این است که حکم وارد در آیه‌ای مرتفع شود و خود آیه به‌عنوان جزئى از آیات قرآنى که به پیامبر اکرم(ص) وحى شده است، ثابت بماند. بعضى از علما، وقوع نسخ را در قرآن منکر شده و مواردى را که مفسّران و فقها، ناسخ و منسوخ دانسته‌اند، تأویل نموده‌اند. براى امکان نسخ و یا وقوع آن در قرآن، به چهار آیه استناد شده است:

بقره 106؛ ما اگر آیه‌ای را نسخ کنیم، یا آن را به فراموشى مردم بیاندازیم، بهتر از آن یا مثل آن را می‌آوریم.

نحل 101؛ و موقعى که آیه‌ای را به آیه دیگر تبدیل کردیم، و خداوند به آنچه‌که می‌فرستد، داناتر است.

رعد 39؛ خدا آنچه را که بخواهد، محو می‌کند و آنچه را که بخواهد، اثبات می‌نماید، و اصل کتاب نزد اوست.

نساء 160؛ و به‌جهت ستمى که یهودیان مرتکب شدند، مقدارى از پاکیزه‌ها را که براى آنان حلال بود، تحریم کردیم.

با نظر به چهار آیه مذکور(آیات چهارگانه)، موضوع نسخ در آیات قرآنى امکان‌پذیر است؛ به‌اضافه روایاتى که از هر دو گروه شیعه و سنى به‌طور فراوان در وقوع نسخ وارد شده است.

صفحه 38 الی 40