قرآن، نماد حیات معقول - صفحه 44
اقسام دیگر در محتویّات قرآن
1- بعضى از حقایق قرآنى باید مورد علم و اعتقاد انسان قرار بگیرد، زیرا خداوند به‌وسیله فطرت‌ها و عقول آدمیان براى فراگرفتن و پذیرش آنها پیمانى گرفته است، مانند توحید خداوند یگانه و علم و اعتقاد به نظارت و علم خداوندى بر جهان هستى و همه شئون انسان‌ها. حقایقى دیگر وجود دارد که خداوند انسان را مجبور به شناخت آنها نفرموده است، مانند حقیقت روح، ابدیّت، خصوصیات روز قیامت، حقیقت فرشتگان و غیرِذلک.
2- احکامى که لزوم آنها در قرآن ثابت، ولى با سنّت نسخ شده است، مانند آیه مربوط به زنا که درباره ناسخ و منسوخ مطرح کردیم. حکم آیه مزبور، با کیفر سنگسار براى زناى زن شوهردار و شوهر زن‌دار، به‌وسیله سنّت و تازیانه براى بی‌همسر، به‌وسیله آیه نسخ شده است.
3- احکامى که در قرآن جایز و در سنّت واجب است، مانند جایز بودن شکستن نمازهاى چهار رکعتى در مسافرت. آیه قرآنى چنین است:
نساء 101؛ «براى شما باکى نیست که (در سفر) نماز را کوتاه کنید»
این حکم در سنّت، الزامى است.
4- واجبات موقت و دائم، مانند حج خانه خدا که زمانى معیّن دارد و با یک‌بار انجام دادن مرتفع می‌شود. همچنین، نماز که در طول عمر مکلّف باید انجام بگیرد.
5- انواعى از محرّمات(کبیره و صغیره). قرآن براى محرمات(گناهان کبیره) آتش معیّن نموده و بخشایش خود را براى گناهان صغیره وعده داده است. بجا آوردن آن احکام و وظایفى که گفته شد، به مقدار توانایىِ لازم و درصورت فوق توانایى، اجبارى براى انجام آنها وجود ندارد.
صفحه 44
